بررسی واکنش ارقام نخود دیم به زمان کاشت در شرایط کرمانشاه

این مطالعه به‌­منظور بررسی اثر تاریخ‏ کشت انتظاری بر عملکرد و اجزای عملکرد نخود انجام شد. آزمایش به‌صورت ‌فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های‎کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل سه تاریخ کاشت نخود (اول: 20 آبان، دوم: 1 آذر و سوم: 10آذر) و چهار رقم نخود (هاشم، آزاد، آرمان و ILC482) بودند. نتایج نشان داد اثر متقابل تاریخ کاشت × رقم روی همه تیمارهای مورد مطالعه معنی‏دار بود. نتایج مقایسات میانگین نشان داد در تاریخ کاشت اول و سوم بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته مربوط به رقم آزاد و در تاریخ کاشت دوم بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته مربوط به رقم آرمان بود. هم‌چنین در تاریخ کاشت اول بیش‌ترین میزان وزن صد دانه در رقم آرمان و در تاریخ کاشت دوم و سوم در رقم آزاد به‌دست آمد. بیش‌ترین میزان ارتفاع بوته با 1/54 سانتی‏متر در رقم آرمان و در تاریخ کاشت دوم و کم‌ترین آن در رقم‌ هاشم و تاریخ کاشت اول بود. رقم هاشم در تاریخ کاشت دوم بیش‌ترین میزان زیست توده و تعداد شاخه اصلی در بوته را داشت. بیش‌ترین تعداد دانه در بوته با 44 عدد در رقم ILC482 و در تاریخ کاشت دوم و بیش‌ترین وزن صد دانه با 2/29 گرم در رقم آزاد در تیمارهای تاریخ کاشت دوم و سوم به‌دست آمد. در تاریخ کشت اول و دوم رقم هاشم و در تاریخ کشت سوم رقم آزاد دارای بالاترین میزان زیست توده و عملکرد دانه بودند. بیش‌ترین عملکرد دانه (2490 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تاریخ کاشت دوم در رقم‌ هاشم به‌دست آمد. کم‌ترین عملکرد دانه (1260 کیلوگرم در هکتار) مربوط به­همین رقم در تاریخ کاشت سوم بود که 3/49 درصد عملکرد دانه کم‌تری نسبت به تاریخ کاشت دوم داشت. در رقم ILC482 در تاریخ کاشت دوم عملکرد دانه بیشتری به‌دست آمد، در حالی­که در تاریخ‏های کاشت زودتر و دیرتر، عملکرد دانه کمتری نسبت به تاریخ کاشت دوم حاصل شد. برای حصول عملکرد بالاتر در شرایط کشت انتظاری پیشنهاد می‏گردد رقم‌ هاشم در تاریخ کاشت دوم در منطقه کشت شود.